TẢN MẠN NGÀY VỀ HƯU…

Chúng ta thường cảm thấy băn khoăn mỗi khi bàn luận chuyện về hưu. Vui hay buồn, sớm hay muộn, thoải mái hay chán nản?

Mùa hè năm 2007 bà Vũ được tròn 75 tuổi đang do dự nên về ở với đứa con nào và ở đâu sau khi bà bán ngôi nhà riêng của bà trước đó vài tháng. Bà ngỏ ý với cô con gái tên Vy:

-       Con ơi có lẽ mẹ sẽ dọn về ở tạm với vợ chồng chúng con vài tháng rồi sau đó mẹ cố gắng thu xếp mọi thứ để về Hải Phòng sống cuộc đời còn lại với anh em dòng họ và con cháu của Mẹ.

-      Mẹ tính thế cũng tạm ổn nhưng cứ về ở thử với tụi con rồi từ từ rồi chúng con sẽ lo liệu. Vy, con gái lớn của bà Vũ trã lời qua loa để trấn an bà.

Thế rồi bà Vũ quyết định dọn về ở chung với đứa con gái có chồng tên là Thụy và hai đứa con trai tên Chắc và Trung đều sinh trưởng ở Montreal, Canada. Cũng như các phụ nữ thời đại khác, vợ chồng Vy đều phải đi làm full time và khi về nhà hai người đều có trách nhiệm như nhau. Lo cho con cái ăn học đầy đủ, làm bếp, dọn dẹp nhà cửa, làm vườn tược, hốt tuyết, cắt cỏ, v.v….Như thế đời sống xã hội không còn giống như bên VN ngày xưa mà có thì giờ chăm sóc cha mẹ già. Bên phương tây này để các cụ già ở nhà một mình không ai trông nom rất nguy hiểm vì nếu có chuyện gì xảy hay các cụ bị té ngả sẽ không ai hay biết. Hàng xóm mặc dù ở gần nhau nhưng lúc nào cũng đóng cửa kín mít nếu có chuyện gì xảy ra trong gia đình họ không ai biết được gì cả. Do tình trạng đó mà đa số nhà già mộc ra như nhan nhản để gia đình an tâm mà đưa bố mẹ vào trong đó ở vì có người chuyên môn chăm sóc và trông chừng đêm lẫn ngày, có tổ chức sinh hoạt cho các cụ vui chơi với nhau. Những người VN khác không hiểu điều này nên luôn kết tội các con bà là “đem con bỏ chợ…”

Hai đứa cháu ngoại của bà Vũ đang học đại học. Vợ chồng Thụy và Vy đều đi làm. Hằng ngày bà Vũ sống thui thủi một mình trong căn nhà Vy.

Năm giờ chiều hai đứa cháu đi học về chào qua loa bà ngoại rồi mỗi đứa lên phòng riêng của chúng để nghỉ mệt ôn bài hay chơi game.

Sáu giờ chiều vợ chồng Vy đi làm về thì bắt tay vào việc nấu cơm chiều và công việc tắm rửa nghỉ ngơi để ngày mai còn đi làm. Vì thế thời gian trò chuyện với bà Vũ rất ít. Bà càng ngày càng trở nên trầm cảm, khó tính và áp huyết lại tăng cao ra phết. Ở với con gái được hơn 4 tháng bà Vũ bàn với vợ chồng Thụy là bà có ý định dọn về Hải Phòng xây nhà để ở quay quần với các anh em và sẽ được các cháu chăm sóc bà chu đáo hơn. Bà Vũ di dân vào miền Nam những năm 54 và sang Canada tháng tư năm 75. Vì thế lâu lắm không gặp anh em dòng họ hơn 50 năm trời, bà Vũ có hiểu được tình cảm của họ dành cho bà có còn gắn bó như xưa chăng.

Bà Vũ có 10 đứa con bên Canada và Hoa Kỳ, 5 trai và 5 gái đều có gia đình, nghề nghiệp tạm khá thành công và có con cái đàng hoàng. Khi mấy cô em của Vy biết định ý định của Mẹ muốn bỏ rơi các con và cháu mà về Việt nam để dưỡng gìa thì thấy không ổn. Cô em gái giáp chót tên Thi ngăn cản ý định Mẹ Vũ về Việt Nam và phân trần rằng:

-       Mẹ đã ở với các con đã gần 40 năm trời và gần gũi con cháu hàng ngày. Bây giờ đùn một cái Mẹ cắt đứt cái tình cảm ấy mà không thương tiếc. Mẹ nở lòng nào đoạn tuyệt mà bỏ chúng con ra đi như thế.

-       Mẹ về VN để dưỡng già chứ có bỏ chúng con đâu.  Mẹ trả tiền mấy cháu ở VN đàng hoàng thì tụi chúng sẽ phục vụ tốt chứ có gì đâu mà sợ. Khi mấy con thấy cần thăm mẹ thì du lịch một chuyến về VN thì không là quá đáng nhỉ.

-       Làm sao Mẹ biết được các cháu ở VN đối xử tốt với Mẹ được. Bây giờ Mẹ còn tiền bồi dưỡng các cháu dồi dào thì có dịch vụ tốt. Rồi đến lúc nào đó họ trở mặt thì Mẹ cũng chẳng làm gì được. Vả lại bên Canada Mẹ có đau ốm thì chúng con còn lái xe đến chăm sóc hay thăm Mẹ thường xuyên hơn, chứ còn ở VN chưa chắc Mẹ được chăm sóc tận tâm như con ruột của Mẹ được.

Bà Vũ nghe riết rồi mủi lòng nên từ đó bỏ ý định về VN dưỡng già. May mắn thay tại Montreal có một bà VN tên Mai đang lên kế hoạch xây Nhà Già Carrefour Rosemont từ 2 năm nay cho người Việt. Bà này bắt đầu nộp giấy tờ  xin chính quyền địa phương Montreal để xây Nhà Già từ 20 năm trước và gần đây được chính quyền chấp thuận lên kế hoạch và công trình xây cất cũng gần xong trong nay mai. Vợ chồng Vy đưa bà đến dự buổi họp ra mắt công trình và viếng thăm tại chỗ Nhà Già đang thi công.

Sau buổi họp bà Vũ hài lòng về dự án và giá cả cũng phải chăng. Với tiền trợ cấp về hưu của chính phủ Canada và Tỉnh bang thì bà Vũ vẫn còn thừa chút ít sau khi trả tiền Nhà Già.

Cũng nên nhắc lại là Nhà Già Carrefour Rosemont (Rosemount Senior Home) có 227 căn hộ dành cho người cao niên trên 60 tuổi còn tự chủ. Họ bao ăn trưa, 5 bửa mỗi tuần. Mỗi thứ ba họ mướn xe mini-bus đưa các cụ đi chợ mua sắm để các cụ có tự do nấu ăn sáng, tối và cuối tuần. Chính quyền Montreal cấp giấy phép xây Nhà Già với điều kiện là cho nhập 75% người VN còn 25% căn hộ còn lại Nhà Già này phải chấp nhận bất cứ dân địa phương nào cần đến ở và trả tiền như nhau. Nhà Già này không có dịch vụ y tế. Nếu cần các cụ đến gặp nhân viên tiếp tân túc trực 12 tiếng mỗi ngày để được trợ giúp như gọi xe taxi hay báo y tá đến khám bệnh, trường hợp khẩn cấp quan trọng.

Chung quanh Rosemount Senior Home có công viên và một trường trung học. Mùa hè các cụ có thể đi bộ hóng mát hoặc các cụ nào có sức khỏe thì sách thức ăn ra park làm pic nic với con cháu khi chúng đến thăm. Ngoài ra ngay bên cạnh Senior Home còn có chùa Huyền Không cho các cụ muốn qua xin lễ Phật hay muốn ăn chay. Đối diện xéo của Nhà Già còn có 1 quán MacDonald và 2 nhà hàng Việt nam.

Nói tóm lại các cụ sẽ rất an tâm vì ở đây có hầu hết các dịch vụ, gần trạm xe bus và không xa metro (đường hầm) cho lắm. Bà Vũ dọn vào Nhà Già tháng 3 năm 2008. Hai năm đầu bà Vũ làm quen được vài bà cụ khác tâm đầu ý họp, trò chuyện vui vẻ. Mỗi khi con cháu bà Vũ đến thăm, họ cảm thấy cuộc đời bà lên hương vui vẻ hẳn ra chứ không như lúc ở với vợ chồng Thụy, nét mặt bà lúc nào cũng u buồn, lo âu trầm cảm vì ít trò chuyện với mọi người.

Bảy năm sau các cụ già bắt đầu đi đứng khó khăn, sức khỏe xuống cấp thấy rỏ. Vài cụ dần dần ra đi khỏi thế giới này nhất là bạn thân mới của bà Vũ. Bà Vũ bắt đầu có nhiều triệu chứng bệnh tiểu đường týp 2 và cao huyết áp. Sức khỏe bà Vũ sau 7 năm xuống cấp trầm trọng. Tay chân và mắt bà lúc nào cũng yếu và rung. Bệnh tiểu đường quá tai hại gây biết bao chứng cho bà.

Mắt bà mờ đi ban đêm, sáng thức dậy bà bị ngứa đầy người. Bà lúc nào cũng cảm thấy đói mà ăn thì kém vị giác. Bà ít đi chùa lại vì mỗi khi có dịp vào chùa lễ Phật, các bà bạn khác hay nhắc nhở bà hãy mua sắm một bộ áo màu xám như các người đi lễ Phật cho đồng đều và đẹp mắt. Bà Vũ tỏ ra khó chịu trả lời rằng “tôi đi lễ Phật chứ có phải đi diện thời trang đâu mà mấy bà lẩy nhẩy về việc trang phục cúng Phật thế. Phật đâu có bắt chúng ta phải ăn mặt thế này hay thế nọ đâu”. Thỉnh thoảng trong Nhà Già Rosemount có bà còn hỏi bà Vũ ‘’ông nhà đâu mà bà ở đây một mình thế”. Bà Vũ là người không thích người ngoài tò mò hay chọt vào đời tư của bà. Bà còn tự chủ thì vào đây ở còn ông chồng bà hết tự chủ phải vào Nursing home, nơi đó có đủ dịch vụ như y tế, làm vệ sinh, dọn phòng và cho ăn đầy đủ 3 bửa và 7 ngày.

Con cái bà Vũ bây giờ thỉnh thoảng phải bỏ công ăn việc làm khá thường xuyên và thay phiên để vào nhà già đưa bà đi khám bác sỹ, nhà thương hay đi khám mắt. Hơn nữa Vy có nhiệm vụ nấu ăn đem lên cho bà ăn tối hay ăn trưa vì thức ăn nhà già không còn hợp khẩu vị với bà nữa. Bà Vũ hầu như mất tự chủ, đi chậm chạp, tắm rửa và mặc quần áo hơi khó khăn. Số bạn thân bà trong Nhà Già cũng giảm đi nhiều. Bà ít ra đường vì thời tiết lạnh và nhất là bà hay mệt vì cơn bệnh tiểu đường hành hạ.

Vy bây giờ cũng gần 60 và sức khỏe bắt đầu yếu đi, không còn đủ sức nấu ăn cho bà mẹ thường xuyên. Mặc dù Vy còn 9 anh em khác nhưng các con dâu bà Vũ thì bà không thích làm phiền về việc nấu ăn cho bà. Trong 5 cô con gái của bà Vũ thì chỉ có Vy là nấu ăn hợp khẩu vị bà trong khi đó các cô khác trẻ hơn lấy chồng tây và nấu thức tây cho bà thì bà từ chối. Nghĩ về tương lai muốn cho mẹ già được ăn uống đầy đủ và có dịch vụ y tế tốt, Vy bắt đầu đi tìm những Nhà Già khác có cho ăn uống ngày 3 bửa và bảy ngày trên bảy. Nhà Già bên Montreal thì chẳng thiếu gì nhưng toàn là người Gia nả Đại ở hay giá cả hơi mắc quá túi tiền bà Vũ. Đầu năm nay Vy tìm được một viện DL công giáo tên Providence, nơi đây dịch vụ lịch sự, có y tá túc trực, cung cấp thức ăn 3 buổi và gần chỗ con cái bà hơn. Viện DL Providence có hơi mắc hơn Rosemount Senior Home một chút nhưng với tiền bà Vũ tích lũy sau khi bán nhà riêng bà thì cũng có khả năng bù đắp vào đến những 20 năm tới.

Trước khi dọn ra Nhà Già Rosemount, cô quản lý Nhà Già Rosemount hỏi bà Vũ lý do tại sao bà quyết định dọn đi nơi khác và có điều gì bà không hài lòng về dịch vụ ở đây. Bà Vũ trả lời:

-       Tôi ở đây hơn 8 năm và quen nhiều bạn bè, tôi đâu muốn dọn ra nhưng vì ở đây nói thật với cô việc ăn uống càng ngày càng tệ, món ăn thì bớt phần thịt lại và không hợp khẩu vị với tôi mặc dù là thức ăn VN. Trước khi đi ngủ tôi cứ cảm thấy lúc nào cũng đói vì thiếu chất đạm trong phần ăn.

-       Cách đây không lâu ban lảnh đạo thành phố Montreal về Nhà Già có làm trưng cầu dân ý để họ tìm cách cải thiện cuộc sống trong các Nhà Già ở Montreal. Hầu như đa số các cụ đều cho biết “rất hài lòng” cuộc sống ở đây. Bây giờ các cụ bảo là không hài lòng vì cái này cái nọ. Tức nhiên chính các cụ hại các cụ đấy. Cô quản lý diện giải.

-      Tôi có trò chuyện với nhiều bạn bè trong Viện, tất cả đều có cùng ý nghĩ như tôi. Sở dĩ chúng tôi không giám nói thẳng vì sợ họ “trả thù” và cắt bớt các dịch vụ. Bà Vũ trả lời.

-       Các cụ lầm to rồi đây là xứ tự do, các cụ không hài lòng điều gì thì các cụ trực tiếp nói với chúng cháu. Chúng cháu sẽ tìm cách giúp các cụ để có cuộc sống thoải mái hơn kia mà. Trên giấy tờ hẳn hoi các cụ bảo là rất hài lòng rồi bây giờ Hội Đồng Quản Trị thành phố đã có bằng chứng là dịch vụ ở đây rất tốt nên họ sẽ không đầu tư gì hết để cải thiện đời sống trong viện này.

Thế rồi Bà Vũ rời nhà già Rosemount và dọn vào viện DL Providence đầu tháng 3 năm 2016.

Đặc biệt nhà già mới Providence này đa số các cụ ở tuổi từ 80 đến 100.

Vào đây vài tuần đầu bà tỏ ra vui hơn môt tí. Trong Nhà Già mới này cũng có hơn 20 người VN mà đa số là dân trí thức nên cách đối xử với nhau cũng có khác. Bà Vũ tỏ ra vui lắm. Nhưng nét vui ấy chỉ vỏn vẹn được vài tuần vì những người VN đến trước bà hoặc có cặp có đôi vợ chồng. Những cặp khác thường là 2 bà già hợp jeu với nhau nên lúc nào cũng đi ăn chung, sinh hoạt chung với nhau và bám với nhau như một cái phao. Bệnh cô đơn là căn bệnh chung cũa người già và khi tìm được một người hợp gu họ thường bám díu với nhau thật chặt và rất sợ bị tách rời. Vì thế bà Vũ vẫn chưa tìm được người tâm đầu ý hợp. Những lúc rảnh rỗi bà vô iPad để nghe nhạc VN trong  YouTub. Cứ mỗi vài tuần iPad bắt phải upgrade mà bà Vũ không biết tiếng Anh và không rành tiếng Pháp lại điện thoại các con và cằn nhằn phải lên Viện DL để sửa gấp cái iPad. Người già bây giờ ít kiên nhẫn vì có nhiều thì giờ rảnh rỗi nên một chuyện nhỏ nhặt cũng trở thành nghiêm trọng. Nhiều lúc Bà lại bị lọt vào sự cô đơn hụt hẫn một lần nữa.

Trong những nghiên cứu mới nhất thì bệnh cô đơn đang là tác nhân gây ra nhiều cái chết ở con người. Cô đơn ở tuổi già trở thành bi kịch và tác động rất nhiều đến sức khỏe con người. Bà Vũ vẫn biết rằng để làm giảm cô đơn thì bà phải ra ngoài đi bộ, đọc sách xem tv, lên mạng tìm bạn, sinh hoạt với người hợp gu. Kẹt nỗi bà dọn vào viện lúc mùa đông, tuyết phủ đầy đường rất dễ gây tai nạn cho người già nên bà ngại ra đường. Đọc sách, lên mạng hay xem TV thì mắt bà lúc mờ lúc tỏ nên bà không làm được. Người hợp gu thì chưa có vì thế các con cháu bà lần nữa lục tụt thay phiên vô viện DL thường xuyên thăm bà.

Trong khi đó chồng bà Vũ là ông Xuân hơn bà khoảng 8 tuổi tức trên 80 khi bà Vũ vào nhà già thì ông Xuân xin vào Viện Dưỡng Lão Lafayette vì nơi đây có dịch vụ y tế đầy đủ 24 trên 24, cho ăn 3 buổi và 7 ngày trên bảy.

Vài năm trước khi vào viện DL, ông Xuân bị phẫu thuật cột xương sống. Ông nằm viện được hơn 1 năm thì hai chân yếu đi và lúc nào cũng đi bằng sáu chân (walking cart). Cảm thấy quá yếu năm 2009 các con xin cho cụ Xuân vào Viện DL Lafayette. Các con ông đều tất bật đi làm, đều có con cái cần chăm sóc nên không còn đủ thì giờ lo cho bố mẹ, thì nhà già hay viện DL vẫn tốt hơn vì có người túc trực 24 tiếng mỗi ngày và cho ăn uống đầy đủ hơn là ở nhà riêng.

Trong viện DL ông Xuân có nhiều thời gian rảnh rỗi. Sau khi xem chán TV hay dọc iPad ông điện thoại cho tất cả các con mỗi ngày ở Canada cũng như bên Mỹ. Các con cháu ông Xuân cũng khá cực với ông vì Microsoft thường xuyên cập nhật chương trình của iPad. Mỗi lần cập nhật như thế ông Xuân không thể nào mở máy iPad, nên tỏ ra cáo kỉnh điện thoại gấp cho con cháu vào viện sửa iPad cho ông. Nói đúng ra hằng giờ ông điện thoại để nhắc nhở con cháu xiêng năng vào viện DL thăm ông. Cách đây 2 năm chị của Vy tên Hằng vừa mới về nghỉ hưu ở tuổi 59. Ông Xuân biết chị Hằng luôn có mặt ở nhà nên ông gọi điện thoại từ tờ mờ sớm lúc 5 giờ sáng đánh thức chị dậy có lúc nói là khó ngủ hay phải vô viện DL gấp vì ông cần chị đưa ông đi nhà thương vì khó thở hay trở trời cảm cúng. Thực ra với cái tuổi gần 90 ông cụ sức khỏe yếu kém là chuyện bình thường. Ngoài ra ông Xuân muốn lúc nào cũng phải có con cái bên cạnh chăm sóc ông như một đứa con nít. Sau nhiều lần bị làm phiền quá nhiều nên chị Hằng không thèm bắt máy điện thoại. Ông Xuân tìm cớ gọi 911 và bầy lý do tố cáo cô con gái dựt tiền ông gửi để họ gửi CS đến can thiệp giùm ông. Cảnh sát đến Viện DL làm enquete rồi quay ngược về nhà cô Hằng lập biên bản. Những chuyện gia đình ồn ào như thế xảy ra liên tục, kết cục cũng chẳng đến đâu mà ngược lại dân Gia Nả Đại ở chung với ông Xuân tỏ ra thái độ bực bội ông vì chuyện gia đình không đâu. Ông Xuân càng ngày càng cảm thấy cô đơn và tìm cách này cách nọ để đì con cháu và muốn chúng nó quan tâm vào viện DL thăm thường xuyên hơn.

Có lần vợ chồng Thụy đến thăm ông. Ông Xuân ngồi kể lể chuyện ngày xưa, khó khăn lắm ông mới đưa được cả đại gia đình qua đây. Sau đó ông đi làm xa, cực khổ tứ bề chỉ mong cò đủ tiền nuôi tất cả các con ăn học thành tài đến nơi đến chốn. Bây giờ ông mong muốn các con có hiếu mà đền bù lại công nuôi dưỡng của ông. Bài ca này ông từng nói với tất cả các con mỗi khi có dịp. Thụy hơi bực mình ông bố vợ và trả lời “Ba à bên xứ này nuôi con tốt là một bổn phận thiên liêng của bố mẹ. Chúng con chỉ mong cố gắng nuôi con cái tốt, đối xử với chúng hòa hợp chứ chúng con không có một hi vọng mãi mai nào là con cái phải trả công sau này. Vì nếu mình đặt nhiều kỳ vọng vào con cái thì sau này mình sẽ thất vọng vô cùng”. Các con ông Xuân dần dần mệt mỏi về vấn đề chăm lo sức khỏe bà Mẹ bây giờ đến phiên ông bố đầy đọa con cháu. Các con tỏ ra mệt mỏi với bố mẹ già.

Chúng tôi nghiệm ra rằng làm bố mẹ không nên đòi hỏi quá nhiều, quá khả năng con cái mình. Những gì cha mẹ làm được cho con khi còn nhỏ dại, khi chúng còn sống chung với mình thì hãy tạo điều kiện cho con cái mình làm tốt công việc đó cho con cái chúng ngày nay. Đừng buồn vì chúng không làm được những điều mà chúng ta làm cho chúng lúc nhỏ. Thí dụ khi đi làm việc bên xứ sở này, hãng cho phép nhân viên nghỉ phép để lo cho con cái chứ họ không cho nghỉ phép để lo cho bố mẹ đâu. Nếu đầu óc chúng ta thông cảm cởi mở thì sẽ thấy không có đứa con nào bất hiếu hết và như vậy mình cũng cảm thấy vui vẻ không áy náy vì sự phiền hà hờn trách của mình. Mấy ông bà cụ luôn bất mãn với con cái của mình sẽ là những người đau khổ cho đến chết và cũng là lý do đẩy xa con cháu mình thêm. Lòng thông cảm bao dung nhân ái sẽ đem lại hạnh phúc cho mọi người.

--------oOo-------

Ngày xưa người Việt mình sống đến 60 tuổi được xem là đã già.

Bạn bè cùng lứa với tôi ngày nay đã trên 60, đã hay chuẩn bị ngày về hưu.

Ở xứ tạm dung này mùa đông dài đăng đẳng hơn 6 tháng. Tuyết trắng mang màu ảm đạm phủ kín sân nhà hơn năm tháng làm cho cuộc sống người già hẩm hiu hơn.

Mỗi khi vào viện dưỡng lão thăm bố mẹ thấy mà thương cho họ. Nhìn các cụ thui thủi sống cô đơn một mình trong các viện, có cụ đi tới đi lui nhìn người ta ra vào mà không hiểu họ làm gì, có cụ ngồi một mình xem ti vi, còn các cụ khác mang gậy đi từ đầu hành lang đến cuối dẫy hành lang để khuây khỏa vì không đi được ngoài vườn phủ đầy tuyết trắng.

Trái với người già bên Việt Nam sống chung vui vẻ trong cùng mái ấm gia đình với con cháu đầy đàng. Ăn uống luôn được người thân quan tâm chiếu cố. Ra đường người già ở VN được kính trọng – kính lão đắc thọ nên các cụ ít bị tủi thân. Đi đâu người ta cũng nễ nang. Các quyết định quan trọng trong gia đình đều nằm trong tay các cụ. Trong khi đó các cụ trong viện dưỡng chỉ được con cháu mỗi tuần đến thăm một lần là may lắm rồi. Ăn uống thì các cụ không hài lòng cho lắm vì là thức ăn tây phương không thể so sánh với phở, bún bò huế hay chả giò của VN mình. Còn các viện dưỡng lão dành riêng cho người Á châu thì thức ăn bị ban quản trị cắt xén nên cũng kém ngon nhạt nhẽo và thiếu chất đạm cho các cụ. Nói chung người già VN mình đều bị hụt hẫng đủ thứ - từ tinh thần đến thể xác.

Ở bắc Mỹ này tôi thấy người ta càng nhiều tuổi càng khổ. Khổ vì không còn hưởng thụ gì được sự đời, ăn uống kém ngon, thị lực yếu kém mà còn phải chịu những bệnh tật do già yêú sinh ra. Người già không tự lo được cho thân mình, mắt mờ, tai điếc, trí nhớ mất, sống nhờ người khác. Người già vua chúa hay cùng đinh, tỷ phú hay anh nghèo rớt một xu dính túi không có, kẻ quyền uy chấn động thế giới một thời hiển hách hay anh phó thường dân cả đời cơm nhà, quà vợ, khi tuổi già đến đều có những nỗi khổ như nhau.

Nghỉ hưu thường được nhiều người xem là bước ngoặt của cuộc đời. Dự lường những biến đổi tâm lý có thể diễn ra như sốc vì có cảm giác mình không còn giá trị, lo lắng vì nghĩ không được người khác tôn trọng…, nhiều người đã chuẩn bị kỹ lưỡng cho mình các kế hoạch từ công việc đến sức khỏe.

Đa số những người về hưu sẽ có cảm giác buồn chán và tâm lý hụt hẫng khi “bỗng dưng quá nhàn”. Mặc dù sự gia tăng tuổi tác có thể gây ra các khó khăn cho thị lực nhưng các chuyên gia khuyến khích người già đừng từ bỏ việc đọc và học cách thích ứng với hoàn cảnh mới.Vậy chính xác điều gì diễn ra trong não khi chúng ta đọc?

“Bộ não luôn tạo mới các nút giao giữa các tế bào thần kinh nhờ những kích thích như đọc sách”, chuyên gia y tế và là chủ tịch Hội Lão khoa Đức, ông Manfred Gogol giải thích. Một nghiên cứu mới của châu Âu đã phát hiện ra rằng, sức khỏe của một người cải thiện đáng kể sau khi họ nghỉ hưu, do họ có giấc ngủ tốt hơn, tập thể dục nhiều hơn và ít căng thẳng hơn. Theo kết quả của nghiên cứu này, người về hưu nếu có thể, khoảng 40 phút của giấc ngủ mỗi đêm và có 10% khả năng tập luyện thường xuyên.

Điều này làm tăng sức khỏe thể chất và tinh thần của họ, giảm 25% đến gặp bác sĩ so với những người vẫn đang làm việc ở tuổi đó. Vì thế ông Gogol đề nghị đọc những cuốn sách có nội dung thực sự hấp dẫn chính người đọc. Nếu một cuốn tiểu thuyết quá dài gây mệt mỏi thì hãy thử đọc những truyện ngắn, các bài viết về xã hội…

Khả năng chuyển đổi từ ngữ sang những hình ảnh tinh thần là rất tốt cho hoạt động nhận thức. Đọc cũng giúp cải thiện vốn từ vựng, cách sử dụng ngôn ngữ và khả năng tập trung, theo chuyên gia Simone Helck, tổ chức thúc đẩy và phát triển chiến lược chăm sóc người cao tuổi Deutsche Kuratorium Altershilfe (Đức).

Thông thường người có tuổi ở hải ngoại hay bị mắc phải 3 cao và 1 thấp.

Ba cao là – cao huyết áp (high blood pressure), cao đường (diabetes) và cao mở (cholesterol). Hơn nữa các cụ hay bị chứng loãng xương, xương khớp bị phong thấp (arthritis). Các bác sỹ khuyên người già nên tập luyện thể xác và ăn uống lành mạnh để có cuộc sống có nhiều ý nghĩa hơn. Thông thường các cụ buồn chán vì thiếu sự chăm sóc của con cháu, ăn uống không ngon miệng vì 3 cái thiếu sau đây:

Cái thiếu thứ nhất là thiếu vận động - Độ tuổi 55-65 thường có những thay đổi lớn về thể trạng, quá trình lão hóa diễn ra khá nhanh, cần tăng cường vận động nhẹ nhàng để giảm quá trình này. Chú ý, không nên vận động quá mạnh, cần tạo sự cân bằng giữa động và tĩnh thông qua các hoạt động hàng ngày như sinh hoạt câu lạc bộ, tập dưỡng sinh, chăm sóc vườn hoa cây cảnh… Bên cạnh đó, cần đảm bảo cân bằng trong tư duy, tránh hưng phấn và ức chế quá mức, không nên để tư duy nghỉ ngơi quá lâu, tức là tâm phải tĩnh tại, phải ổn định. Để tránh sự nhàm chán, lời khuyên cho người về hưu là nên đa dạng loại hình hoạt động trong nhà cũng như ở ngoài trời, hoạt động tinh thần, hay vận động cơ thể, hoạt động tập thể hoặc cá nhân phù hợp với sở thích và khả năng của mình nhất, để khỏi có những ngày ngồi không khi cuộc sống thay đổi.

Theo các nhà tâm lý thì khi phụ nữ đến tuổi về hưu, nội tiết tố suy giảm cùng lúc với những diễn biến âm thầm trong cơ thể khiến cho họ phải đối mặt với các bệnh: tim mạch, loãng xương, tiểu đường... Còn nam giới khi về hưu, ngoài hói đầu, bụng phệ, cơ bắp mềm nhão thì có nhiều nguy cơ bị huyết áp cao, xương khớp... Để tránh bệnh tật cũng như tổn thương về tâm lý, mọi người nên lên chương trình tiền về hưu, nghĩa là bàn giao công việc từ từ để không bị hụt hẫng và chuẩn bị chương trình, kế hoạch sau khi về hưu, gồm: Thời gian, kinh tế, các hoạt động và mối quan hệ dự kiến thay thế công việc và quan hệ đồng nghiệp..., chẳng hạn như  du lịch, làm từ thiện, chăm sóc con cháu, nghiên cứu trên mạng, hoạt động nghệ thuật, tham gia các lớp thiền, Yoga hay càn Khôn Thập Linh, v.v...

Ở tỉnh nhỏ chúng tôi đang cư ngụ, các bạn già về hưu tổ chức đi bộ mỗi sáng bằng cách hẹn tụ họp ở cafeteria của Costco ăn sáng nhẹ lúc 9 giờ với croissant và ly café. Sau đó mọi người cùng nhau đi bộ 2 tiếng đồng hồ quanh thành phố rồi về nhà nghỉ ngơi và lo cho việc nhà. Mỗi tối từ 7 giờ đến 9 giờ mọi người đến một trường trung học có hơn 10 bàn ping pong để các vị giải trí và có dịp trò chuyện cho hết ngày.

Một nghiên cứu mới của châu Âu đã phát hiện ra rằng, sức khỏe của một người cải thiện đáng kể sau khi họ nghỉ hưu, do họ có giấc ngủ tốt hơn, tập thể dục nhiều hơn và ít căng thẳng hơn. Theo kết quả của nghiên cứu này, người về hưu nếu có thể nên lấy 40 phút trước giấc ngủ mỗi đêm tương đương với 10% thời gian để tập luyện thường xuyên. Điều này làm tăng sức khỏe thể chất và tinh thần của họ, giảm 25% đến gặp bác sĩ so với những người vẫn đang làm việc ở tuổi đó.

Cái thiếu thứ hai là thiếu bạn – bạn bè rất quan trong đời sống hàng ngày của con người từ khi đứa bé vào đời đến cụ già lú lẩn.Tình bạn vốn là thứ tình cảm thiêng liêng và đáng được trân trọng. Một người có thể có rất nhiều bạn tuy nhiên không phải ai cũng có một người bạn thân hay một tình bạn chân thành. Đôi khi sự bận rộn của cuộc sống cuốn chúng ta vào khiến con người dần trở nên lãnh cảm. Tuy nhiên, trong một giây phút nào đó, khi người ta cảm thấy cô đơn, trống trải họ mới thấy việc có một người bạn bên cạnh ý nghĩa đến nhường nào. Đó là người hiểu về quá khứ của ta, tin tưởng vào tương lai của ta và chấp nhận con người hiện tại của ta. Sự tồn tại của một người bạn không phải là luôn nhìn thấy bằng mắt mà là luôn cảm nhận bằng trái tim.Trong sự cô đơn, trong đau ốm, trong bối rối – nhận thức về tình bạn khiến ta có thể bước tiếp, thậm chí ngay cả khi bạn ta bất lực không thể giúp ta. Họ ở đó là đủ rồi. Tình bạn không phai nhạt bởi không gian hay thời gian, bởi sự giam cầm của chiến tranh, bởi khổ đau hay sự im lặng. Chính trong những thứ đó mà nó bắt rễ sâu nhất. Chính từ những thứ đó mà nó nở hoa

Cái thiếu thứ ba là thiếu… ăn.

Khi ta còn nghèo thì lo ăn no mặc ấm. Đến khi ta khá giả hơn thì cố ăn ngon mặc đẹp. Đến lúc có tuổi thì ăn chơi mặc kệ và đến khi không còn răng nữa thì ăn chay mặc niệm…chú ý nhu cầu dinh dưỡng người già là rất cần thiết. Theo đó, trong chế độ dinh dưỡng cho người cao tuổi, phải đảm bảo sự hợp lý giữa các loại thức ăn. Các nguồn cung cấp vitamin, chất khoáng phải cân bằng với đạm, chất xơ. Không nên dùng quá tỷ lệ một dưỡng chất nào đó. Ngoài ra, đừng vì lo ngại người già ăn nhiều sẽ gặp nhiều bệnh mà quá kiêng khem, dẫn đến thiếu chất, cơ thể sẽ mệt mỏi.

Như vậy, sự cân bằng mọi mặt đời sống sau khi về hưu là rất quan trọng. Người già nên lưu ý tránh những áp lực của cuộc sống, đảm bảo dinh dưỡng, tăng cường các mối quan hệ và sinh hoạt tại cộng đồng nhằm đảm bảo tâm sinh lý, sống khỏe, sống có ích.

Lắm lúc ngẩm nghĩ lúc nào về hưu mới đúng lúc, ta sẽ ở đâu và vợ chồng tôi sẽ ở với ai thì tôi thở dài ngao ngán. Vào Nhà Già ở suy cho cùng cũng là một giải pháp tốt nhất. Thực ra Nhà Già ở Canada thật sạch sẽ, đầy đủ tiện nghi, nhân viên phục vụ tử tế, không có gì đáng phàn nàn.

Cuộc sống tự nó là điều kỳ diệu. Lúc mầm non son trẻ luôn vươn lên để sống là kỳ diệu. Lúc già kiệt lú lẫn yên phận cũng là kỳ diệu. Đừng quá bi quan vì tuổi già. Chúng ta không mãi duy trì được hình thức bên ngoài tốt đẹp, nhưng có thể giữ ấm trái tim với đồng loại cho đến lúc ngừng nghỉ.

Tuy nhiên tôi vẫn tự hỏi liệu đời sống người già là một diễm phúc tốt lành hay một sự kém may mắn vì phải sống trong bốn bức tường cho đến lúc ra đi vĩnh viễn…

Nguyễn Hồng Phúc

Montréal, Canada